Análisis de las habilidades psicológicas en los deportistas promesas y talentos guipuzcoanos (Analysis of the psychological skills of promising athletes and talents from Gipuzkoa)

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.47197/retos.v0i39.74861

Palabras clave:

aptitudes psicológicas, talento deportivo, rendimiento, transición deportiva, CPRD, (psychological skills, sports talent, sports transition, gender and age)

Resumen

 

Afrontar con éxito el proceso de transición en la consolidación del talento deportivo es fundamental para adaptarse y lograr una estabilidad en el deporte de alto nivel. Las habilidades psicológicas adquieren una gran importancia en este periodo, ya que mediatizan el rendimiento deportivo. El objetivo de esta investigación ha sido analizar las habilidades psicológicas de los deportistas promesas y talentos guipuzcoanos. La muestra estuvo compuesta por la totalidad de los 146 deportistas integrantes del programa de Desarrollo del Talento Deportivo (DTD) de la Diputación Foral de Gipuzkoa. El instrumento utilizado para evaluar las habilidades psicológicas fue el cuestionario de Características Psicológicas Relacionadas con el Rendimiento Deportivo (CPRD). Los resultados obtenidos indican la existencia de diferencias estadísticamente significativas en función del género (p < ,05) en todas las variables psicológicas analizadas: control de estrés (C.E), influencia de la evaluación de rendimiento (I.E.R), motivación (M), habilidad mental (H.M) y cohesión de equipo (C.EQ). No se evidenció ninguna relación significativa entre las habilidades psicológicas y la edad, pero sí en función de la categoría del deportista (promesa / talento): los deportistas promesas mostraron una menor H.M (p < ,05) que los talentos deportivos. 

Abstract. Successfully facing the transition process in the consolidation of sports talent is fundamental to adapt to the highest level and achieve stability in the sports career. Psychological skills become very important in this period, as they mediate sports performance. The aim of this study has been to analyse the psychological skills of promising athletes and talents from Gipuzkoa. The sample consisted of all 146 athletes who were members of the Provincial Council of Gipuzkoa for the development of sports talent. The instrument used to evaluate the psychological skills was the questionnaire of Psychological Characteristics Related to Sports Performance. The results obtained indicate that there are statistically significant differences between men and women (p < ,05) in all the psychological variables analyzed: stress control, influence of performance assessment, motivation, mental ability and team cohesion. Likewise, differences were found in mental ability (p < ,05) between promising athletes and talents, while no statistically significant relation was found between the age and the psychological skills of the sample.

Biografía del autor/a

Amaia Ramírez Muñoz, UNIVERSIDA INTERNACIONAL DE LA RIOJA

Profesora Universidad Internacional de la Rioja Directora Centro de Psicología Nare Responsable asesoramiento psicológico del programa de talentos de la Diputación Foral de Gipuzkoa

Joel Manuel Prieto Andreu, Universidad Internacional de La Rioja

 

 Doctor en Ciencias de la Actividad Física y del Deporte (con las menciones Sobresaliente Cum Laude y Doctor Internacional) por la Universidad de Murcia. Actualmente trabaja como Profesor en la Universidad Internacional de la Rioja, impartiendo docencia en los Grados de Magisterio de Educación Infantil y Primaria 

Citas

Abdullah, M., Musa, R., Maliki, A. B., Musawi, H., Kosni, N., y K. Suppiah, P. (2016). Original Article Role of psychological factors on the performance of elite soccer players, 16, 170–176. doi:10.7752/jpes.2016.01027

Abenza, L., González, J., Reyes, L., Reyes, F., & Blas, A. (2014). Descripción y evaluación del entrenamiento psicológico de una deportista de regata clase laser radial. Revista Iberoamericana de Psicología del Ejercicio y del Deporte : 9, 1, 2014. Las Palmas de Gran Canaria: Universidad de Las Palmas de Gran Canaria, Servicio de Publicaciones. doi:10.1400/218736

Arias, I., Cardoso, T., Aguirre, H. y Arenas, J. (2016). Características psicológicas de rendimiento deportivo en deportes de conjunto. Psicogente, 19(35), 25-36. doi:10.17081/psico.19.35.1206

Coimbra, D. R., Gomes, S. S., Oliveira, H. Z., Rezende, R. A., Castro, D., Miranda, R., & Filho, M. G. B. (2013). Características motivacionais de atletas brasileiros [Motivational characteristics of Brazilian athletes]. Motricidade, 9(4), 64–72. doi:10.6063/motricidade.9(4).1179

Coutinho, P., Mesquita, I., & Fonseca, A. M. (2016). Talent development in sport: A critical review of pathways to expert performance. International Journal of Sports Science & Coaching, 11(2), 279–293. doi:10.1177/1747954116637499

Farinola, M. G., Tuñón, I., Laiño, F., Marchesich, M., y Pérez Rodríguez, M. (2018). Perfil socioeducativo y económico de deportistas adolescentes de élite argentinos. Retos: Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 2041(34), 172–176. Recuperado de https://cutt.ly/FdEr4TU

Fenoy Castilla, J., & Campoy Ramos, L. (2012). Sport performance, leadership styles and experimental avoidance in young footballers from Almeria. Revista De Psicologia Del Deporte, 21(1), 137-142. Recuperado de https://cutt.ly/BdEtftE

Fradejas Medrano, E., & Espada Mateos, M. (2017). Evaluación de la motivación en adolescentes que practican deporte en edad escolar (Evaluation of motivation in teenagers who practice sports in school age). Retos, (33), 27-33. Recuperado de https://cutt.ly/edEtFc3

García Pazmiño, M., García Ucha, F., Arévalo García, N., & García Pazmmiño, S. (2018). Presiones Deportivas y Disposición Óptima Combativa (Sports Pressures and Optimal Combative Disposition). Retos, (35), 335-340. Recuperado de https://cutt.ly/tdEt1QY

Gimeno-Marco, F. & Pérez-Llantada-Rueda, M. C. (2010). Características psicométricas del cuestionario CPRD. En Gimeno-Marco, F. & Buceta, J. M. (Edits.). Evaluación psicológica en el deporte: cuestionario de «características psicológicas relacionadas con el rendimiento deportivo» (CPRD) (p. 81 – 124). Madrid: Dykinson.

Gimeno, F., Buceta, J. M., & Pérez-Llantada, M. C. (2007). [The influence of psychological variables on sports performance: assessment with the Questionnaire of Sports Performance-related Psychological Characteristics]. Psicothema, 19(4), 667—672. Recuperado de https://cutt.ly/HdEyttR

Gimeno, F., Buceta, J. M., y Pérez-Llantada, M. D. C. (2001). El cuestionario «características psicológicas relacionadas con el rendimiento deportivo» (CPRD): Características psicométricas. Análise Psicológica, 19(1), 93-113. doi.10.14417/ap.346

Hidalgo, L. Martín, I. y Chirosa, L.J. (2015). Análisis de las características psicológicas y la toma de decisiones en un grupo de nadadores. Revista iberoamericana de psicología del ejercicio y el deporte, 10, 49-56.

Johnston, K., Wattie, N., Schorer, J., & Baker, J. (2018). Talent Identification in Sport: A Systematic Review. Sports medicine (Auckland, N.Z.), 48(1), 97–109. doi:10.1007/s40279-017-0803-2

Kruger, A., & Pienaar, A. E. (2014). Gender differences in the sport psychological skills profile of adolescent sport participants : original research. International SportMed Journal, 15(4), 474–482. Recuperado de https://journals.co.za/content/ismj/15/4/EJC164092

López-Gullón, J., García-Pallares, J., Berengüi Gil, R., Martínez-Moreno, A., Morales-Baños, V., Torres-Bonete, M., & Díaz, A. (2011). Physical and psychological factors in predicting olympic wrestling performance. Revista De Psicologia Del Deporte, 20(2), 573-588. Recuperado de https://www.rpd-online.com/article/view/817/789

López-López, I. S., Jaenes-Sánchez, J. C., & Cárdenas-Vélez, D. C. (2013). Adaptación para futbolistas (CPRD-F) del cuestionario "características psicológicas relacionadas con el rendimiento deportivo" (CPRD) [Adaptation for footballer (CPRD-F) of "Psychological Characteristics Related to the Sport Performance" questionnaire (CPRD)]. Cuadernos de Psicología del Deporte, 13(2), 21–30. doi:10.4321/S1578-84232013000200003

Lorenzo, A. (2001). Hacia un nuevo enfoque del concepto de talento deportivo. Revista de Entrenamiento Deportivo, 15(2), 27-33.

Lorenzo, A., Lorenzo, J., y Jiménez, S. (2015). Y si nos olvidamos de la detección del talento… Y si individualizamos el proceso de desarrollo de su talento = And if we forget the talent detection… And if we individualize the development of HIS Talent, 21, 105–127. doi:10.14201/aula201521105127

MacNamara, A., Button, A. y Collins, D. (2010). The role of psychological characteristics in facilitating the pathway to elite performance part 1: Identifying mental skills and behaviors. The Sport Psychologist, 24(1), 52-73. doi:10.1123/tsp.24.1.52

Mahamud, J., Tuero, C., & Márquez, S. (2007). Características psicológicas relacionadas con el rendimiento: comparación ente los requerimientos de los entrenadores y la percepción de los deportistas. Revista De Psicologia Del Deporte, 14(2). Recuperado de https://www.rpd-online.com/article/view/183

Mahoney, M. J., Gabriel, T. J., & Perkins, T. (1987). Psychological Skills and Exceptional Athletic Performance, The Sport Psychologist, 1(3), 181-199. Recuperado de https://journals.humankinetics.com/view/journals/tsp/1/3/article-p181.xml

Moreno, J. A., Cervelló, E., & González-Cutre, D. (2006). Motivaciónautodeterminada y flujo disposicional en el deporte. Anales de Psicología, 22(2), 310-317.

Morris, R., Tod, D., y Eubank, M. (2017). From youth team to first team: An investigation into the transition experiences of young professional athletes in soccer. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 15(5), 523–539. doi:10.1080/1612197X.2016.1152992

Morris, R., Tod, D., y Oliver, E. (2016). An Investigation Into Stakeholders’ Perceptions of the Youth-to-Senior Transition in Professional Soccer in the United Kingdom. Journal of Applied Sport Psychology, 28(4), 375–391. doi.10.1080/10413200.2016.1162222

Musculus, L., y Lobinger, B. H. (2018). Psychological characteristics in talented soccer players - Recommendations on how to improve coaches’ assessment. Frontiers in Psychology, 9(FEB), 1–6. doi:10.3389/fpsyg.2018.00041

Olmedilla Zafra, A., Ortega Toro, E., Boladeras Esteve, A., Ortín MonteroF. J., y Bazaco Belmonte, M. J. (2013). Entrenamiento en estrategias y técnicas psicológicas y percepción de ayuda en futbolistas juveniles. SPORT TK-Revista EuroAmericana De Ciencias Del Deporte, 2(1), 51-58. doi:10.6018/185751

Olmedilla Zafra, A., Ortega, E., Andreu, M., & Ortín, F. (2010). Entrenamiento de habilidades psicológicas en futbolistas: evaluación de eficacia. Revista De Psicologia Del Deporte, 19(2), 249-262. Recuperado de https://www.rpd-online.com/article/view/471

Padilla, I. A., y Arenas, J. A. (2016). Características psicológicas de rendimiento deportivo en deportes de conjunto * Psychological characteristics sports performance in team sports, 19(c), 25–36. doi:10.17081/psico.19.35.1206

Phillips, E., Davids, K., Renshaw, I., & Portus, M. (2010). Expert Performance in Sport and the Dynamics of Talent Development. Sports Medicine, 40(4), 271–283. doi:10.2165/11319430-000000000-00000

Prieto, J.M. (2017). Experiencia deportiva, ansiedad y motivación en corredores populares. Cuadernos De Psicología Del Deporte, 17(1), 51-58. Recuperado de https://revistas.um.es/cpd/article/view/

Robbani, F. I., y Dimyati. (2019). Psychological Skills of Soccer Players Based on Gender Perspective. Journal of Physical Education, Sport, Health and Recreation. 8(1), 44-50.

Serra-Olivares, J., Prieto-Ayuso, A., Pastor-Vicedo, J. C., & González-Víllora, S. (2019). Propuesta de evaluación multidisciplinar del talento de jóvenes futbolistas (Proposal for a multidisciplinary assessment of talented football players). Retos, 38(38), 782-789. Recuperado de https://recyt.fecyt.es/index.php/retos/article/view/73118

Smith, R., Schutz, R., Smoll, F., y Ptacek, J. (1995). Development and Validation of a Multidimensional Measure of Sport-Specific Psychological Skills: The Athletic Coping Skills Inventory-28. Journal of Sport & Exercise Psychology, 17, 379–398. doi:10.1123/jsep.17.4.379

Stambulova, N. (2003). Symptoms of a crisis-transition : A grounded theory study. In Årsbok : Svensk idrottspsykologisk förening, SIPF (pp. 97–109). Örebro: Svensk idrottspsykologisk förening. Recuperado de http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:hh:diva-5911

Stambulova, N., Alfermann, D., Statler, T., y Côté, J. (2009). ISSP Position stand: Career development and transitions of athletes. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 7(4), 395–412. doi:10.1080/1612197X.2009.9671916

Thomas, J. y Nelson, J. (2007) Introdución a la investigación en actividad física. Métodos de investigación en actividad física, Paidotribo, Barcelona.

Torreblanca-Martínez, V., Arráez, A., Otero-Saborido, F. M., & González-Jurado, J. A. (2017). Características antropométricas y de rendimiento físico en futbolistas sub-11 según el nivel competitivo (Anthropometric and fitness performance characteristics in under-11 football players by competitive level). Retos, (34), 146-149. Recuperado de https://cutt.ly/ddEyYhP

Torregrossa, M., Chamorro, J., y Ramis, Y. (2016). Transición de júnior a sénior y promoción de carreras duales en el deporte: una revisión interpretativa. Revista de Psicología Aplicada Al Deporte y Al Ejercicio Físico, 1. doi:10.5093/rpadef2016a6

Weinberg, R. S. y Gould, D. (2014). Foundations of Sport and Exercise Psychology, 6E. Human Kinetics.

Wylleman, P., Reints, A., & De Knop, P. (2013). A developmental and holistic perspective on athletic career development. In P. Sotiaradou, & V. D. Bosscher (Eds.), Managing High Performance Sport (pp. 159-182). (Foudations of Sport Management). New York: Routledge.

Descargas

Publicado

2021-01-01

Cómo citar

Ramírez Muñoz, A., & Prieto Andreu, J. M. (2021). Análisis de las habilidades psicológicas en los deportistas promesas y talentos guipuzcoanos (Analysis of the psychological skills of promising athletes and talents from Gipuzkoa). Retos, 39, 465–470. https://doi.org/10.47197/retos.v0i39.74861

Número

Sección

Artículos de carácter científico: trabajos de investigaciones básicas y/o aplicadas