Estudo da evolução da competência aquática em bebês participantes de um programa aquático a partir de uma abordagem socioconstrutivista
Estudio des de la actividad conjunta
DOI:
https://doi.org/10.47197/retos.v45i0.90342Palavras-chave:
aprendizagem motora, desenvolvimento motor, ensino, atividade conjunta, nataçãoResumo
A noção de competência aquática na infância é uma abordagem de análise emergente que demanda mais respaldo científico. Este estudo insere-se na área do desenvolvimento motor e tem impacto na área da aprendizagem. Por meio de uma abordagem qualitativa, descritiva e intra-sujeito; O estudo observa quatro díades infantil-adulto (n = 4) durante um programa de natação infantil de quatro meses. Para tanto, é projetado um sistema ad hoc de categorias de observação para o comportamento motor aquático do bebê e a atividade conjunta da díade. O sistema de categorias é projetado sem a priori habilidades de observação e de acordo com níveis crescentes de dificuldade através das dimensões: respiração e equilíbrio. Os resultados indicam que é possível observar a evolução da competência e descrever sua natureza social sem observar habilidades. A abordagem do estudo sugere possibilidades emergentes de análise dos processos de aprendizagem e desenvolvimento motor.
Referências
Adolph, K. E. (2008). Learning to Move. Current Directions in Psychological Science, 17(3), 213–218. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2008.00577.x
Adolph, K. E. (2020). An Ecological Approach to Learning in (Not and) Development. Human Development, 63(3–4), 180–201. https://doi.org/10.1159/000503823
Adolph, K. E., & Franchak, J. M. (2017). The development of motor behavior. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science, 8(1–2), e1430. https://doi.org/10.1002/wcs.1430
Adolph, K. E., & Hoch, J. E. (2019). Motor Development: Embodied, Embedded, Enculturated, and Enabling. Annual Review of Psychology, 70(1), 141–164. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-010418-102836
Amelia, S. E. (2012). Methodology of Learning Swimming in the First Part of Life Through a Positive Approach. Ovidius University Annals, Series Physical Education & Sport/Science, Movement & Health, 12(1), 88–95.
Anderson, D. I., & Rodriguez, A. (2014). Is There an Optimal Age for Learning to Swim? Journal of Motor Learning and Development, 2, 80–89.
Bakeman, R., & Gottman, J. M. (1989). Observación de la interacción: introducción al análisis secuencial. Morata.
Barbany, G. (2007). Los Bebés en el agua. Una experiencia fascinante. Paidotribo.
Barbosa, T. (2001). As habilidades motoras aquáticas básicas. Revista Digital de Educación Física y Deportes, 6(33).
Berliner, D. C. (1983). Developing Conceptions of Classroom Environments: Some Light on the T in Classroom Studies of ATI. Educational Psychologist, 18(1), 1–13. https://doi.org/10.1080/00461528309529256
Bekendam Blanco, N., Diaz-Urena, G. (2016). Adquisición de Habilidades Motrices Acuáticas en Niños de 3 a 11 Años. Kronos, 15(2), 1–8.
Blanksby, B. A., Parker, H. E., Bradley, S., & Ong, V. (1995). Children’s Readiness for Learning Front Crawl Swimming. The Australian Journal of Science and Medicine in Sport, 27(2), 34–37.
Brenner, R. A., Moran, K., Stallman, R. K., Gilchrist, J., & McVan, J. (2006). Swimming ability and the risk of drowning. In J. J. L. M. Bierens (Ed.), Handbook on Drowning: Prevention, Rescue Treatment (pp. 112–117). Springer.
Bruner, J. S. (1987). Actual Minds, Possible Worlds. Harvard University Press.
Coll, C. (2001). Concepciones y tendencias actuales en psicología de la educación. Psicología de La Educación Escolar, 2, 29–66.
Coll, C., Colomina, R., Onrubia, J., & Rochera, M. J. (1992). Actividad conjunta y habla: una aproximación al estudio de los mecanismos de influencia educativa. Infancia y Aprendizaje, 59–60, 189–232. https://doi.org/10.1080/02103702.1992.10822356
Colomina, R., Onrubia, J., & Rochera, M. (2001). Interactividad, mecanismos de influencia educativa y construcción del conocimiento en el aula. In Jesús Palacios González, Álvaro Marchesi Ullastres, & César Coll Salvador (Eds.), Desarrollo psicológico y educación (Vol. 2, pp. 437–458). Alianza.
Costa, A. M., Marinho, D. A., Rocha, H., Silva, A. J., Barbosa, T. M., Ferreira, S. S., & Martins, M. (2012). Deep and Shallow Water Effects on Developing Preschoolers’ Aquatic Skills. Journal of Human Kinetics, 32(1), 211–219. https://doi.org/10.2478/v10078-012-0037-1
Cubero, R., & Luque, A. (2001). Desarrollo, educación y educación escolar: la teoría sociocultural del desarrollo y del aprendizaje. In Jesús Palacios González, Álvaro Marchesi Ullastres, & César Coll Salvador (Eds.), Desarrollo psicológico y educación. Psicología de la educación escolar (Vol. 2, pp. 137–154).
Doyle, W. (1986). Classroom organization and management. In M C Wittrock (Ed.), Handbook of Research on Teaching (pp. 453–494). MacMillan.
Erbaugh, S. J. (1978). Assessment of swimming performance of preschool children. Perceptual and Motor Skills, 47, 1179–1182.
Erbaugh, S. J. (1986). Effects of aquatic trainning on swimming skill development of preschool children. Perceptual and Motor Skills, 62, 439–446.
Erickson, F. (1982). Classroom discourse as improvisation: relationship between academic task structure and social participation structure in lessons. In L. Ch. Wilkson (Ed.), Communicating in the classroom (pp. 1513–181). Academic Press.
Gómez Rijo, A., Fernández Cabrera, J. M., Hernández Moreno, J., Sosa Álvarez, G., & Pacheco Lara, J. J. (2021). (Re) pensar la competencia motriz. Retos. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 40, 375–384. https://doi.org/10.47197/retos.v1i40.82959
Langendorfer, S. J. (2015). Changing Learn-to-Swim and Drowning Prevention Using Aquatic Readiness and Water Competence. International Journal of Aquatic Research and Education, 9(1), 4–8. https://doi.org/10.1123/ijare.2014-0082
Langendorfer, S. J. (2010). Applying a Developmental Perspective to Aquatics and Swimming. In P.-L. Kjendlie, R. Keig Stallman, & J. Cabri (Eds.), Biomechanics and Medicine in Swimming XI (pp. 20–23). Norweigen School of Sport Sciences.
Langendorfer, S. J. (2011). Considering Drowning, Drowning Prevention, and Learning to Swim. International Journal of Aquatic Research and Education, 5(3), 236–243. https://doi.org/10.25035/ijare.05.03.02
Langendorfer, S. J., & Bruya, L. D. (1995). Aquatic readiness: developing water competence in young children. Human Kinetics.
McGraw, M. B. (1939). Swimming behavior of the human infant. Journal of Pediatrics, XV(4), 485–490.
Mercer, N. (1997). La construcción guiada del conocimiento: el habla de profesores y alumnos. Paidós.
Moran, K. (2019). Can You Float? Part I - Perceptions and Practice of Unsupported Flotation Competency among Young Adults. International Journal of Aquatic Research & Education, 10(4). https://doi.org/10.25035/ijare10.04.04
Moreno-Murcia, J. A., Huéscar Hernández, E., Polo, R., López, E., Carbonell, B., & Meseguer, S. (2016). Tales effect in real and perceived aquatic competence in preschoolers. Revista Internacional de Medicina y Ciencias de La Actividad Fisica y Del Deporte, 16(61), 127–138. https://doi.org/10.15366/rimcafd2016.61.010
Moreno, J. A., & Gutiérrez, M. (1998). Bases metodológicas para el aprendizaje de las actividades acuáticas educativas. Inde.
Moura, O. M., Marinho, D. A., Morais, J. E., Pinto, M. P., Faíl, L. B., & Henrique, P. (2022). Learn-to-swim program in a school context for a twelve-week period enhance aquatic skills and motor coordination in Brazilian children. Retos. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 43, 316–324. https://doi.org/10.47197/retos.v43i0.88903
Moura, O. M., Neiva, H. P., Faíl, L. B., Morais, J. E., & Marinho, D. A. (2021). A influência da prática regular de natação no desenvolvimento motor global na infância. Retos. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 40, 296–304. https://doi.org/10.47197/retos.v1i40.83090
Moya, J., & Luengo, F. (2011). Teoría y práctica de las competencias básicas. Graó.
Nicolás Belmonte, C., & Alonso Roque, J. I. (2021). Análisis de la implementación de los espacios de aprendizaje en el aula de Educación Física Infantil. Retos. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 42, 841–850. https://doi.org/10.47197/retos.v42i0.86325
Parker, H. E., & Blanksby, B. A. (1997). Starting age and aquatic skill learning in young children: Mastery of prerequisite water confidence and basic aquatic locomotion skills. Australian Journal of Science and Medicine in Sport, 29(3), 83–87. https://doi.org/10.1542/PEDS.2010-1265
Perrenoud, P. (2008). Construir las competencias, ¿es darle la espalda a los saberes? REDU. Revista de Docencia Universitaria, 6(2). https://doi.org/10.4995/redu.2008.6270
Pla-Campas, G., Benlloch, M., & Martínez-Olmo, F. (2021). Efectos de la interacción bebé-adulto sobre el aprendizaje de las destrezas acuáticas del bebé en un programa acuático. Una aproximación sociocultural. Revista Iberoamericana de Psicología Del Ejercicio y El Deporte, 16(4), 49–53.
Pla, G. (2004). Per una comprensió històrica de les activitats aquàtiques: una mirada educativa. Educació i Història. Revista d’història de l’educació, 7, 8–30.
Plimpton, C. E. (1986). Effects of water and land in early experience programs on the motor development and movement comfortableness of infants aged 6 to 18 mo. Perceptual and Motor Skills, 62(3), 719–728.
Quan, L., Ramos, W., Harvey, C., Kublick, L., Langendorfer, S., Lees, T. A., Fielding, R. R., Dalke, S., Barry, C., Shook, S., & Wernicki, P. (2015). Toward defining water competency: An American Red Cross definition. International Journal of Aquatic Research and Education, 9(1), 12–23. https://doi.org/10.1123/ijare.2014-0066
Riba, C. (2007). La metodologia qualitativa en l’estudi del comportament. Editorial UOC.
Rogoff, B. (1986). Adult’s assistance on children’s learning. In T. E. Raphael (Ed.), The contexts of school-based literacy (pp. 27-40). Random House.
Rogoff, B. (1993). Aprendices del pensamiento: el desarrollo cognitivo en el contexto social. Paidós.
Sigmundsson, H., & Hopkins, B. (2009). Baby swimming: exploring the effects of early intervention on subsequent motor abilities. Child: Care, Health and Development, 36(3), 428–430. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2009.00990.x
Stake, R. E. (2005). Qualitative case studies. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The Sage handbook of qualitative research (pp. 443–464). Sage Publications.
Stallman, R. K. (2017). From Swimming Skill to Water Competence: A Paradigm Shift. International Journal of Aquatic Research and Education, 10(2). https://doi.org/10.25035/ijare.10.02.02
Stallman, R. K., Junge, M., Junge, M., & Blixt, T. (2008). The Teaching of Swimming Based on a Model Derived from the Causes of Drowning. International Journal of Aquatic Research and Education, 2(2), 372–382.
Stallman, R. K., Moran, K., Quan, L., & Langendorfer, S. J. (2017). From Swimming Skill to Water Competence: Towards a More Inclusive Drowning Prevention Future. International Journal of Aquatic Research and Education, 10(2). https://doi.org/10.25035/ijare.10.02.03
Staub, I., Laux, S., Wevelsiep, L., Bieder, A., Liebscher, A., Brixius, K., & Vogt, T. (2017). Development of an easy to apply assessment tool for pre-swimming skills: A method approach in (pre)school children. In A. Ferrauti, P. Platen, E. Grimminger-Seidensticker, T. Jaitner, U. Bartmus, L. Becher, M. De Marées, T. Mühlbauer, A. Schauerte, T. Wiewelhove, & E. Tsolakidis (Eds.), 22nd Annual Congress of the European College of Sport Science (p. 242). Westdeutscher Universitätsverlag.
Stodolsky, S. S. (1991). La importancia del contenido en la enseñanza. Actividades en clases de matemáticas y ciencias sociales. Paidós.
Team, R. C. (2016). R: A language and environment for statistical computing. http://www.r-project.org
Thelen, E. (1995). Motor development. A new synthesis. The American Psychologist, 50(2), 79–95.
Thelen, E. (2000). Motor development as foundation and future of developmental psychology. International Journal of Behavioral Development, 24(4), 385–397.
Vygotsky, L. S. (2000). El Desarrollo de los procesos psicológicos superiores. Crítica.
Weinstein, C. S. (1991). The classroom as a social context for learning. Annual Review of Psychology, 42(1), 493–525. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.42.020191.002425
Wizer, R. T., Valentini, N. C., & Castro De Souza, F. A. (2015). Descrição da evolução do comportamento motor aquático: um estudo observacional. Revista Cinergis, 16(1), 33–38. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.17058/cinergis.v16i1.5949
Wood, D., Bruner, J. S., & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 17(2), 89–100. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1976.tb00381.x
Zabala, A. (2011). Com cal ensenyar les competències i avaluar-les. In Antoni Zabala (Ed.), Què, quan i com ensenyar les competències bàsiques a primària. Proposta de desplegament curricular. Graó.
Downloads
Publicado
Como Citar
Edição
Secção
Licença
Direitos de Autor (c) 2022 Gil Pla-Campas, Verónica Jiménez, Montserrat Benlloch, Francesc Martínez-Olmo
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
Este trabalho encontra-se publicado com a Licença Internacional Creative Commons Atribuição-NãoComercial-SemDerivações 4.0.
Autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:
- Autores mantém os direitos autorais e assegurar a revista o direito de ser a primeira publicação da obra como licenciado sob a Licença Creative Commons Attribution que permite que outros para compartilhar o trabalho com o crédito de autoria do trabalho e publicação inicial nesta revista.
- Os autores podem estabelecer acordos adicionais separados para a distribuição não-exclusiva da versão do trabalho publicado na revista (por exemplo, a um repositório institucional, ou publicá-lo em um livro), com reconhecimento de autoria e publicação inicial nesta revista.
- É permitido e os autores são incentivados a divulgar o seu trabalho por via electrónica (por exemplo, em repositórios institucionais ou no seu próprio site), antes e durante o processo de envio, pois pode gerar alterações produtivas, bem como a uma intimação mais Cedo e mais do trabalho publicado (Veja O Efeito do Acesso Livre) (em Inglês).
Esta revista é a "política de acesso aberto" de Boai (1), apoiando os direitos dos usuários de "ler, baixar, copiar, distribuir, imprimir, pesquisar, ou link para os textos completos dos artigos". (1) http://legacy.earlham.edu/~peters/fos/boaifaq.htm#openaccess