Eventos de bicicleta de montanha em Portugal: características, distribuição temporal e espacial e ocorrência sobre a rede nacional de áreas protegidas e classificadas (Mountain biking events in Portugal: characteristics, temporal and spatial distribution

Autores

  • Ricardo Manuel Nogueira Mendes Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya, Universitat de Lleida Centro Interdisciplinar de Ciencias Sociais, NOVA FCSH, Universidade Nova de Lisboa http://orcid.org/0000-0002-3284-7148
  • Estela Inés Farías Torbidoni Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya http://orcid.org/0000-0002-7541-8140
  • Carlos Pereira da Silva Centro Interdisciplinar de Ciencias Sociais, NOVA FCSH, Universidade Nova de Lisboa http://orcid.org/0000-0003-1613-4321

DOI:

https://doi.org/10.47197/retos.v0i39.78368

Palavras-chave:

BTT, eventos desportivos, distribuição espacial, actividades de ar livre, áreas protegidas (MTB, sport events, spatial distribution, outdoor activities, protected area) (bicicleta de montaña, eventos deportivos, distribución espacial, actividades de outdo

Resumo

Resumo. O aumento de práticas desportivas em áreas protegidas e classificadas é inegável. O carácter difuso e informal de algumas modalidades como a bicicleta de montanha ou o trail running realizadas nestes territórios dificulta o seu estudo e monitorização. Nesse sentido, estudar eventos desportivos destas modalidades pode ajudar à obtenção de informação essencial para uma boa gestão dos usos recreativos nestes territórios. Através da sistematização e posterior georreferenciação de 677 eventos de bicicleta de montanha ocorridos em 2018 em Portugal, foi possível identificar algumas das suas principais características. As Maratonas/Raids/Rotas competitivas e os Passeios não competitivos são as submodalidades ou tipologias que reúnem maior oferta e mais participantes. A sua distribuição é nacional e caracterizam-se por terem em média, apesar de existir uma certa variabilidade por tipologia, 1,5 percursos, 50,6 km e 228 participantes. Em termos sazonais, a maioria dos eventos realiza-se nos períodos de Primavera e Outono. Uma vez que 29,7% do território nacional está incluído no sistema nacional de áreas classificadas e que 62,9% dos eventos ocorrem dentro ou na proximidade destas, é evidente que estes territórios desempenham um papel importante na distribuição da oferta, reforçando a importância deste estudo.
 
Abstract. The increase of sports activities such as mountain biking or trail running in protected and classified areas is undeniable. Due to its diffuse and informal nature, monitoring the effects that they cause in these territories is difficult, therefore the study of its sports events can be a good opportunity to build a national image on these modalities in the view of future management. Through the systematization and subsequent georeferencing of 677 mountain bike events that took place in 2018 in Portugal, it was possible to identify some of its main characteristics. Competitive Marathons/Raids/Routes and non-competitive Tours are the submodalities or typologies that bring together the greatest offer and most participants. Its distribution is national and is characterized by having on average, although with a certain variability by typology, 1.5 courses, 50.6 km, and 228 participants. In seasonal terms, most events take place in the spring and autumn periods. Since 29.7% of the national territory is included in the national system of classified areas and 62.9% of the events take place in or near these, it is evident that these territories play an important role in the distribution of the offer, reinforcing the importance of this study.
 
Resumen. El incremento de las prácticas deportivas en áreas protegidas y clasificadas es innegable. El carácter difuso e informal de algunas modalidades como la bicicleta de montaña o trail running practicadas en estos territorios dificulta su estudio y seguimiento. En este sentido, el estudio de eventos deportivos de estas modalidades puede ayudar a obtener información esencial para una buena gestión de los usos recreativos de estos territorios. A través de la sistematización y posterior georreferenciación de 677 eventos de bicicleta de ocurridos el año 2018 en Portugal, fue posible identificar algunas de sus características principales. Las Maratones/Raids/Rutas competitivas y las Marchas no competitivas son las submodalidades o tipologías que reúnen el mayor número de oferta y participantes. Se distribuyen a lo largo de todo el territorio y se caracterizan por incluir una media de, a pesar de una cierta variabilidad según tipologías, 1,5 recorridos, 50,6 km y 228 participantes. En términos estacionales, la mayoría de los eventos tienen lugar en los períodos de primavera y otoño. Teniendo en cuenta que el 29,7% del territorio nacional está incluido en el sistema nacional de áreas clasificadas y el 62.9% de los eventos tienen lugar dentro o cerca de estas es evidente que estos territorios desempeñan un papel importante en la distribución de la oferta, reforzando la importancia de este estudio.

Biografias Autor

Ricardo Manuel Nogueira Mendes , Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya, Universitat de Lleida Centro Interdisciplinar de Ciencias Sociais, NOVA FCSH, Universidade Nova de Lisboa

Doutorando

Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya-Lleida, Universitat de Lleida

Investigador Colaborador

Centro Interdisciplinar de Ciencias Sociais, NOVA FCSH, Universidade Nova de Lisboa

Estela Inés Farías Torbidoni , Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya

Professora Titular interina

Institut Nacional d'Educació Física de Catalunya

Investigadora principal

GISEAFE, l'Institut de Desenvolupament Social i Territorial (INDEST), Universitat de Lleida.

Carlos Pereira da Silva , Centro Interdisciplinar de Ciencias Sociais, NOVA FCSH, Universidade Nova de Lisboa

Professor Associado

Departamento de Geografia e Planeamento Regional

Faculdade de Ciências Sociais e Humanas

Universidade Nova de Lisboa

Referências

Ainsworth, B. E., Haskell, W. L., Herrmann, S. D., Meckes, N., Bassett, D. R., Tudor-Locke, C., … Leon, A. S. (2011). 2011 compendium of physical activities: A second update of codes and MET values. Medicine and Science in Sports and Exercise, 43(8), 1575–1581. https://doi.org/10.1249/MSS.0b013e31821ece12

Brown, K. M. (2016). The role of belonging and affective economies in managing outdoor recreation: Mountain biking and the disengagement tipping point. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 15, 35–46. https://doi.org/10.1016/j.jort.2016.07.002

Campelo, M. B., & Nogueira Mendes, R. M. (2016). Comparing webshare services to assess mountain bike use in protected areas. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 15, 82–88. https://doi.org/10.1016/j.jort.2016.08.001

Cordell, H. K., Betz, C. J., Mou, S. H., & Gormanson, D. D. (2012). Outdoor Recreation in the Northern United States. https://doi.org/10.1080/07060660809507544

European Union. (2018). Special Eurobarometer 472 Sport and physical activity. https://doi.org/10.2766/483047

Farías-Torbidoni, E. I. (2015). Minimització dels impactes mediambientals en els esdeveniments esportius en el medi natural: les marxes de bicicleta tot terreny Minimization. Apunts. Educacion Fisica y Deportes, (122), 68–80. https://doi.org/10.5672/apunts.2014-0983.es.(2015/4).122.08

Farías, E., Seguí, J., Mena, X., & Sabaté, A. (2017). Eventos deportivos en espacios naturales protegidos. El caso de la red de Espacios Naturales de Protección Especial de Cataluña. EUROPARC España, (Junio), 29–31.

Federação Portuguesa de Ciclismo. (2018). Relatorio de Atividades e Contas 2018. Retrieved from https://www.fpciclismo.pt/relatorio-e-contas-2018

Fuster Matute, J., Farias Torbidoni, E. I., Gil, G., & Seguí Urbaneja, J. (2014). Análisis de Trekorientación ® Bosque de Poblet: un evento deportivo sostenible en el medio natural. Apunts. Educación Física y Deportes, 115(1), 61–71. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.5672/apunts.2014-0983.es.(2014/1).115.06

IMBA Europe. (2015). European Mountain Bike Survey. Retrieved from www.imba-europe.org/locations

Julião, R. P., Farias-Torbidoni, E., Valente, M., & Mendes, R. (2018). Análise comparada dos praticantes de Trail Running em contexto ibérico. In J. A. R. Fernandes, J. Olcina, M. L. Fonseca, E. M. da Costa, R. Garcia, & C. Freitas (Eds.), XVI Colóquio Ibérico de Geografia Colóquio Ibérico de Geografia/ XVI Coloquio Ibérico de Geografía (pp. 776–783). Lisboa: Centro de Estudos Geográficos da Universidade de Lisboa. https://doi.org/10.33787/CEG20190003

Kollar, C. D. (2011). Characterizing Mountain Biking Use and Biophysical Impacts through Technical Trail Features: A Case Study of A Montane and A Coastal Plain Site in The U.S.A. North Carolina State University.

López-Carril, S., Villamón, M., & Añó, V. (2019). Conceptualización de los medios sociales: oportunidades para la gestión del deporte. RETOS. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, 36, 578–583.

National Survey on Recreation and the Environment (NSRE): 2000-2002. The Interagency National Survey Consortium, Coordinated by the USDA Forest Service, Recreation, Wilderness, and Demographics Trends Research Group, Athens, GA and the Human Dimensions Research Laboratory, University of Tennessee, Knoxville, TN.

Nogueira Mendes, R. M., & Pereira da Silva, C. (2016). Organized mountain biking events within peri-urban protected areas. How many are too many? In Đ. Vasiljević, M. Vujičić, L. Lazić, & V. Stojanović (Eds.), The 8th International Conference on Monitoring and Management of Visitors in Recreational and Protected Areas (MMV) (pp. 120–122). Novi Sad: Department of Geography, Tourism and Hotel Management.

Nogueira Mendes, R. M., Silva, A., Grilo, C., Rosalino, L. M., & Pereira da Silva, C. (2012). MTB Monitoring in Arrábida Natural Park, Portugal. In P. Fredman, M. Stenseke, H. Liljendahl, A. Mossing, & D. Laven (Eds.), The 6th International Conference on Monitoring and Management of Visitors in Recreational and Protected Areas (MMV) (pp. 32–33). Stockholm.

Parra Camacho, D., Calabuig Moreno, F., Añó Sanz, V., Ayora Pérez, D., & Núñez Pomar, J. M. (2014). El impacto de un evento deportivo mediano: percepción de los residentes de la comunidad de acogida. RETOS. Nuevas Tendencias En Educación Física, Deporte y Recreación, (26), 88–93.

Pickering, C. M., Hill, W., Newsome, D., & Leung, Y.-F. (2010). Comparing hiking, mountain biking and horse riding impacts on vegetation and soils in Australia and the United States of America. Journal of Environmental Management, 91(3), 551–562. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2009.09.025

Santos, T., Nogueira Mendes, R., & Vasco, A. R. (2016). Recreational activities in urban parks: Spatial interactions among users. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 15, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.jort.2016.06.001

Savre, F., Saint-Martin, J., & Terret, T. (2010). From Marin County’s Seventies Clunker to the Durango World Championship 1990: A History of Mountain Biking in the USA. International Journal of the History of Sport, 27(11), 1942–1967. https://doi.org/10.1080/09523367.2010.491624

Segui Urbaneja, J., & Farías Torbidoni, E. I. (2018). El trail running (carreras de o por montaña) en España. Inicios, evolución y (actual) estado de la situación. Retos, 33(33), 123–128.

Valente, M. S. da S. (2019). Desportos de Natureza e Espaços Naturais: Análise Espacial do Trail Running em Portugal. Universidade Nova de Lisboa. http://hdl.handle.net/10362/92941

Warnick, R. B. (2005). Back to the future: trends In northeast recreation, tourism and future research. A founders’ forum presentation. In Proceedings of the 2005 northeastern recreation research symposium (pp. 110–118).

Downloads

Publicado

2021-01-01

Como Citar

Nogueira Mendes, R. M., Farías Torbidoni, E. I., & Pereira da Silva, C. (2021). Eventos de bicicleta de montanha em Portugal: características, distribuição temporal e espacial e ocorrência sobre a rede nacional de áreas protegidas e classificadas (Mountain biking events in Portugal: characteristics, temporal and spatial distribution. Retos, 39, 216–223. https://doi.org/10.47197/retos.v0i39.78368

Edição

Secção

Artigos de caráter científico: trabalhos de pesquisas básicas e/ou aplicadas.