El Congestorium artificiose memorie de Iohannes Host Romberch (Venetiis, 1520 y 1533): entre la escolástica y el humanismo

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.23808/rel.v20i0.87202

Palabras clave:

Host; Romberch; Congestorium; Artificiosa memoria; Reuchlin; Hoogstraten.

Resumen

A partir del título mismo del texto (Congestorium) se ha impuesto en nuestros días la idea de que el Congestorium artificiose memorie de Romberch se reduce a una compleja acumulación de materiales sobre la memoria, de los que solo cabe escatar la doctrina relativa a los loci, y ello en buena medida porque sirve para explicar los textos de otros autores que le precedieron, como Publicius, o que, como Dolce, le siguieron en la dilatada historia del arte de la memoria. Y estos son precisamente los puntos sobre los que versará este trabajo: plantear, primero, el contexto en el que se compuso la obra; precisar, en segundo lugar, el significado real del término Congestorium a partir de la influencia del humanista Iohannes Reuchlin; y, en tercer lugar, plantear hasta qué punto el uso de fuentes clásicas y la autoridad reconocida de autores como Publicius, Pedro de Rávena y Reuchlin permiten atisbar cierta sensibilidad humanística en Romberch, más allá de su estrecha relación con el inquisidor de Colonia (Hoogstraten).

Citas

Fuentes

Cochlaeus, I. (1549): Commentaria Ioannis Cochlaei, de actis et scriptis Martini Lutheri Saxonis, apud s. Victorem prope Moguntiam, ex officina Francisci Behem typographi.

Dolce, L. (2001): Dialogo del modo di accrescere e conservar la memoria, a cura di Andrea Torre, Pisa, Scuola Normale Superiore.

Hoogstraten, I. (1518): Apologia secunda, Coloniae, ex oficina nostra Quenteliana.

Hoogstraten, I. (1523): Absoluta determinatio [...] de presbyteris publica fornicatione notatis, Coloniae, ex aedibus Conradi Caesarii.

Hutten, U. v. (1801): Epistolas II Ulrici ab Hutten ad Richardum Crocum, Lipsiae, typis Breitkopf.

Hutten, U. v. (1827): Hochstratus ovans. Dialogus festivissimus. Opera omnia, tomus sextus (dubia), Lipsiae, sumptibus J. C. Hinrichsii.

Nicolaus, S. (1510): Ludus artificialis oblivionis, Lipsiae.

Reuchlin, I. (1508): Liber congestorum de arte predicandi, Denkendorff, Phorce.

Reuchlin, I. (1518): Epistolae trium illustrium virorum ad Hermannum comitem Nuenarium, ex Borromago.

Romberch. I. (1519): Burchardus de Monte Sion. Veridica Terre Sancte regionumque

finitimarum ac in eis mirabilium descriptio, Venetiis.

Romberch, I. (1520a): Congestorium artificiose memorie, Venetiis, in edibus Georgii de Rusconibus.

Romberch, I. (1520b): Venerabilis D. Alberti Magni […] moralissima in Ethicen Arist. Commentaria per […] Io. Romberch de Kyrspe elimatissima atque ad unguem castigata, Venetiis, arte et impensis haeredum Octaviani Scoti.

Romberch, I. (1524): Malleus Ioannis Fabri […] in haeresim Lutheranam, Coloniae, apud Ioannem Soterem.

Romberch, I. (1525): Defensio regie assertionis contra Babylonicam captivitatem […] per Johanemm Rossensem Episcopum, Coloniae, in oficina […] Petri Quentel.

Romberch, I. (1531): Farrago miscellaneorum Conradi Wimpinae a Fagis, Coloniae, apud Io. Soterem.

Romberch, I. (1532), De idoneo verbi Dei ministro, (s. l.).

Rossellius, C. (1579): Thesaurus artificiosae memoriae, Venetiis, apud Antonium Paduanum.

Sotomayor, A. (1667): Indices librorum prohibitorum et expurgandorum novissimi, Madriti, ex typographeo Didaci Diaz, 1667.

Umhauser, C. (1901): Ars memorativa S. Thome, Ciceronis, Quintiliani, Petri Ravenne (1501), Numberge, per Ambrosium Hueber.

Estudios

Bianco, B. J. von (1856): Die alte Universität Köln und die spätem gelehrtenschulen dieser Stadt, Köln.

Martínez de Bujanda, J. (1990): Index de Roma: 1557, 1559, 1564, Librairie Droz.

Carruthers, M. (2008 [19901]): The book of Memory: A Study of Memory in Medieval Culture, Cambridge University Press

Carruthers, M. & Ziolkowski, J. M. (2002): The Medieval Craft of Memory. An Anthology of Texts and Pictures, Philadelphia, University of Pennsylvania Press.

Carruthers, M. (2006): «Rhetorica Memoria in Commentary and Practice», in The Rhetoric of Cicero in its Medieval and Renaissance Commentary, Virginia Cox & John O. Ward eds., Leiden, Brill, 2006.

Evans, G. R. (1985): «The Ars predicandi of Johannes Reuchlin (1455-1522)», Rhetorica 3(2), 99-104.

Graetz, H. (1867): Influence of Judaism on the Protestant Reformation, transl. by S. Tuska, Cincinnati.

Hajdu, H. (1936): Das mnemotechnische Schrifttum des Mittelalters, Budapest, Deutsches Institut der königl. Ung. Peter Pazmany Universität.

Löhr, G. M. (1947): «Die Akten der Provinzialkapitel der Teutonia von 1503 und 1520», Archivum fratrum praedicatorum, 17, 250-284.

López Muñoz, M. (2000): Fray Luis de Granada y la retórica, Universidad de Almería.

Mehl, J. V. (1991): Humanismus in Köln/Humanism in Cologne, Cologne-Weimar-Vienna, Bôhlau Verlag.

Meuthen, E. (1988): Kölner Universitätsgeschichte, Band I: Die alte Universität.Böhlau, Köln.

Merino, L. (2015): «La fortuna de la Artificiosa memoria sive Phoenix de Pedro de Rávena: entre el éxito y la retractatio», Cuadernos de Filología Clásica. Estudios latinos 35.2, 299-378.

Merino, L. (2020): «Un dominico en la estela de Reuchlin: el periplo italiano (1514-1520) de Iohannes Romberch», Archivum Fratrum Predicatorum, en prensa.

Nauert Jr., Ch. G. (1971): «Peter of Ravenna and the ‘Obscure men’ of Cologne: A Case of Pre-Reformation Controversy», Renaissance. Studies in Honor of Hans Baron, ed. Molho and Tedes, Illinois University, 607-640.

Nauert Jr., Ch. G. (1988): «Graf Hermann von Neuenahr and the limits of Humanism in Cologne», Historical Reflections/Réflexion Historiques 15 (1), 65-79.

Paulus, N. (1903): Die deutschen Dominikaner im Kampfe gegen Luther (1518-1563), Freiburg, Herder.

Petersen, H. (1995): Jacobus Hoogstraten gegen Johannes Reuchlin. Ein Beitrag zur Geschichte des Antijudaism im 16. Jahrhundert, Mainz, Zabern.

Plett, H. (2004): Rhetoric and Renaissance Culture, Berlin-New York, Walter de Gruyter.

Price, D. (2011): Johannes Reuchlin and the Campaign to Destroy Jewish Books, New York, Oxford University Press.

Quantin, J-L., & Molinier, A. & Petitmengin, P. & Szerwiniack, O. (1994): «Irénée de Lyon entre humanisme et Réforme. Les citations de l’Adversus haereses dans les controverses religieuses, de Johann Fabri à Martin Luther (1522-1527)», Recherches Augustiniennes et Patristiques 27, 131-185.

Rossi, P. (1993 [19831]): Art de la mémoire, traduite de l’italien par P. Vighetti, Grenoble, Jérome Millon.

Rossi, P. (2006 [1960: Clavis universalis]): Logic and the Art of Memory, translated by Stephen Clucas, Athlone Contemporary European Thinkers.

Rummel, E. (2002): The Case Against Johann Reuchlin: Religious and Social Controversy in Sixteenth-Century Germany, Toronto, University of Toronto Press.

Tavuzzi, M. (1990): Chrysostomus Javelli O.P. (ca. 1470-1538). A Biobibliographical essay: part I, Biography, in Angelicum, 67 (4), 467-482.

Tavuzzi, M. (1997): Prierias: The Life and Works of Silvestro Mazzolini da Prierio,1456-1527, Duke Monographs in Medieval and Renaissance Studies, number 16, Durham, Duke University Press.

Thompson, B. (1996): Humanist and Reformers: A History of the Renaissance and Reformation, Michigan-Cambridge, W. M. Eermand.

Vasoli, C. (1986): «Arte della memoria e predicazione», Lettere Italiane 38 (4) (Ottobre-Diciembre), 478-499.

Vasoli, C. (2007): «Il domenicano tedesco Host Romberch e il Congestorium artificiose memorie», en Dai cantieri della storia. Liber amicorum per Paolo Prodi, a cura di G. P. Brizzi e G. Olmi, Bologna, Clueb, 283-293.

Volkmann, L. (1929): Ars memorativa, Wien, Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlugen N. F. 3.

Yates, F.A. (2007): The Art of Memory, London, Pimlico (1966 1).

Zika, Ch. (2003): Exorcising Our Demons: Magic, Witchcraft, and Visual Culture in Early Modern, Leiden-Boston, Brill.

Descargas

Publicado

2020-12-30

Cómo citar

Merino Jerez, L. (2020) «El Congestorium artificiose memorie de Iohannes Host Romberch (Venetiis, 1520 y 1533): entre la escolástica y el humanismo», Revista de Estudios Latinos, 20, pp. 159–177. doi: 10.23808/rel.v20i0.87202.

Número

Sección

Artículos

Artículos más leídos del mismo autor/a

Nota: Este módulo requiere de la activación de, al menos, un módulo de estadísticas/informes. Si los módulos de estadísticas proporcionan más de una métrica, selecciona una métrica principal en la página de configuración del sitio y/o en las páginas de propiedades de la revista.