Otras fuentes de la Ética aristotélica de Pedro Simón Abril: las traducciones latinas y Bernardo Segni

Autores/as

  • Antonio Espigares Pinilla Universidad Complutense de Madrid

DOI:

https://doi.org/10.23808/rel.v17i0.82792

Palabras clave:

Simón Abril; Bernardo Segni; Ética; Aristóteles; traducción latina.

Resumen

El trabajo muestra las diferencias entre el texto griego y la versión castellana de la Ética de Aristóteles realizada por Pedro Simón Abril. Analiza su posible origen en las cinco traducciones latinas más difundidas en el Renacimiento: las de Leonardo Bruni, Juan Argirópulos, Joachim Périon, Giovanni B. Feliciano y Nicolas de Grouchy. Por último, demuestra su gran dependencia de la versión italiana de Bernardo Segni (Florencia, 1550, y Venecia, 1551), que estaba basada también en algunas de esas traducciones. Por lo tanto, su valoración como primera traducción castellana realizada «fiel y originalmente del mismo texto griego» debe ser reconsiderada.

Citas

Fuentes

Aristotelis opera omnia [...], vol. V, Venetiis, per Aldum Manutium, 1498.

Aristote. Stragyrite Ethicorum lib. x cum Auer. corduben. commentarijs. Item eiusdem Aristote. Politicorum lib. viij ac Oeconomicorum lib. Ij, Leonardo Aretino interprete, Lugduni, apud Scipionem de Gabiano, 1530.

Aristotelis summi semper viri [...] opera, quaecunque impressa hactenus extiterunt omnia, summa cum uigilantia excusa, per Desiderium Erasmum Roterodamum, Basileae, apud Ioannem Bebelium, 1531.

Aristotelis Stagiritae Moralia Nichomachia cum Eustratii, Aspasii, Michaelis Ephesii, nonnullorumque aliorum graecorum explanationibus, nuper a Ioanne Bernardo Feliciano latinitate donata et cum antiquo codice collatione, suae integritati restituta, Parisiis, apud Ioannem Roigny, 1543.

Aristotelis ad Nicomachum filium de moribus quae ethica nominantur libri decem, Ioachimo Perionio Benedictino Cormoeriaceno interprete, editio secunda, Parisiis, apud Ioannem Lodoicum Tiletanum, 1545.

Aristotelis De moribus ad Nicomachum filium libri decem, Florentiae, apud Iunctas, 1547.

L’Ethica d’Aristotile tradotta in lingua vulgare Fiorentina et comentata per Bernardo Segni, Vinegia, appresso Bartholomeo detto l’Imperadore & Francesco suo genero, 1551.

Aristotelis ad Nicomachum filium, de moribus, quae ethica nominatur, libri decem, Nicolao Gruchio interprete, Parisiis, apud Philippum Parantinum, 1561.

Aristotelis Stagiritae De moribus ad Nicomachum libri decem [...] opera & studio Theodori Zvinggeri Basiliensis, Basileae, per Ioannem Oporinum et Eusebium Episcopium, 1566.

Aristotelous Ethikon Nikomacheion Biblia I. Aristotelis Ad Nicomachum De moribus Libri decem. Ex optima versione Joannis Argyropyli Byzantini, cum commentariis Donati Acciaioli Florentini. Matriti, ex officina Joachimi Ibarra, 1772.

Bonilla y San Martín, A. (1918): La ética de Aristóteles traducida del griego y analizada por Pedro Simón Abril, Madrid, Real Academia de Ciencias Morales y Políticas.

Mehus, L. (1741): Leonardi Bruni Arretini Epistolarum libri VIII, Florentiae, Bernardi Paperinii.

Estudios

Beardsley, Th . S. (1970): Hispano-classical translations printed between 1482 and 1699, Lovaina, Nauwelaerts.

Calvo, J. L. (2011): «Ética a Nicómaco de Aristóteles, en la traducción de Pedro

Simón Abril (ca. 1570-1590)», en Lafarga F. y Pegenaute L. (eds.), Cincuenta estudios sobre traducciones españolas. Relaciones literarias en el ámbito hispánico: Traducción, Literatura y Cultura, Berna, Peter Lang, 23-38.

Cranz, F. E. (1984): A bibliography of Aristotle editions, 1501-1600, Baden-Baden, Valentin Koerner.

Espigares, A. (e. p.): «Observaciones a la traducción de la Ética de Aristóteles “del mismo texto griego” realizada por Pedro Simón Abril», en Díaz Gito, M. et al. (eds.), Humanismo y Pervivencia del Mundo Clásico. VI. Homenaje al Prof. Eustaquio Sánchez Salor.

Gauthier, R. A. (1972-1974): Aristoteles Latinus. Ethica Nicomachea, 5vols., Leiden, E. J. Brill.

Hankins, J. (2004): Humanism and Platonism in the Italian Renaissance, vol. I: Humanism, Roma, Edizioni di storia e letteratura.

Heusch, C. (1991): «Entre didacticismo y heterodoxia: Vicisitudes del estudio de la Ética aristotélica en la España Escolástica (siglos XIII y XIV)», La Corónica 19.2, 89-99.

Kristeller, P. O. (1993): El pensamiento renacentista y sus fuentes, México, F.C.E.

Lines, D. A. (2013): «Rethinking Renaissance Aristotelianism: Bernardo Segni’s Ethica, the Florentine Academy, and the Vernacular in Sixteenth-Century Italy», Renaissance Quarterly 66.3, 824-865.

Lohr, Ch . H. (1988): Latin Aristotle commentaries, vol. II: Renaissance Authors,

Firenze, Leo S. Olschki.

López Férez, J. A. (2012): «Pedro Simón Abril», en Domínguez J. F. (ed.), Diccionario biográfico y bibliográfico del Humanismo español, Madrid, Ediciones Clásicas, 11-18.

López Rueda, J. (1973): Helenistas españoles del siglo XVI, Madrid, C.S.I.C.

Losada, Á. (1973), Juan Ginés de Sepúlveda a través de su “epistolario” y nuevos documentos, Madrid, C.S.I.C.

Morreale, M. (1949): Pedro Simón Abril, Madrid, C.S.I.C.

Mota, C. (1992): «Sobre la fortuna del compendio de las “Éticas” de Aristóteles atribuido a Alonso de Cartagena y Alonso de la Torre», en Lucía J. M. et al. (eds.), Actas del II Congreso Internacional de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval (Segovia, del 5 al 19 de octubre de 1987), vol. II, Alcalá de Henares, Universidad de Alcalá, 549-555.

Olmos, P. (2011): «Humanist Aristotelianism in the vernacular: two sixteenth-century programmes», Renaissance Studies 25, 4, 538-558.

Olmos, P. (2012): Los ocho libros de república del filósofo Aristóteles, Zaragoza, 1584, Texto y estudio introductorio, Barcelona, Caronte.

Olmos, P. (2014): «Aristotle’s Politics in Sixteren-Century Spain: Two Vernacular Versions and a Big Debate», en Lines D. A. & Refini E. (eds.), Aristotele fatto volgare: tradizione aristotelica e cultura volgare nel Rinascimento, Pisa, ETS, 311-346.

Padgen, A. R. D. (1975): «The Diffusion of Aristotle’s Moral Philosophy in Spain c. 1400-1600», Traditio 31, 287-313.

Robles, L. (1979): «El estudio de la “Ética” en España (del siglo XIII al XX)», en Repertorio de Historia de las Ciencias Eclesiásticas en España, vol. VII, 235-353.

Schmitt, Ch . B. (1983): Aristotle and the Renaissance, Cambridge-London, Harvard University Press.

Sellars, J. (2004): «The aristotelian commentators: a bibliographical guide», Bulletin of the Institute of Classical Studies. Sup. 83 (Philosophy, Science and Exegesis in Greek, Arabic and Latin Commentaries), vol.I, 239-268.

Steenberghen, F. van (1970): Aristotle in the West: the origins of Latin Aristotelianism, Lovaina, Nauwelaerts.

Tuominen, M. (2009): The ancient commentators on Plato and Aristotle, Stocksfield, Acumen.

Valero, J. M. (2014): «Formas del aristotelismo ético-político en la Castilla del siglo XV», en Lines D. A. & Refini E. (eds.), Aristotele fatto volgare: tradizione aristotelica e cultura volgare nel Rinascimento, Pisa, ETS, 253-310.

Descargas

Publicado

2018-12-18

Cómo citar

Espigares Pinilla, A. (2018) «Otras fuentes de la Ética aristotélica de Pedro Simón Abril: las traducciones latinas y Bernardo Segni», Revista de Estudios Latinos, 17, pp. 155–175. doi: 10.23808/rel.v17i0.82792.

Número

Sección

Artículos

Artículos más leídos del mismo autor/a

Nota: Este módulo requiere de la activación de, al menos, un módulo de estadísticas/informes. Si los módulos de estadísticas proporcionan más de una métrica, selecciona una métrica principal en la página de configuración del sitio y/o en las páginas de propiedades de la revista.