La seguridad (humana) en Centroamérica: ¿retorno al pasado?

Autors/ores

  • Jordi Urgell Investigador de la Escola de Cultura de Pau de la UAB

Paraules clau:

América Central, seguridad, seguridad humana, desarrollo

Resum

Revista CIDOB d'Afers Internacionals Cuatrimestral (febrero 2007) ISSN:1133-6595     Después de haberse erigido en uno de los principales escenarios de Guerra Fría, la pacificación y democratización de Centroamérica en los años noventa se fraguó al amparo del proceso de Esquipulas y del alumbramiento del concepto de seguridad humana. El modelo de seguridad resultante se fundamentó en el Tratado Marco de Seguridad Democrática, que incorporó algunos de los postulados básicos de la seguridad humana y se convirtió en una de sus primeras concreciones institucionales. Sin embargo, los rendimientos de dicho modelo se han visto eclipsados y cuestionados por la evolución de los acontecimientos en Centroamérica (como el impacto del 11-S en las agendas de seguridad o la emergencia de nuevas formas de violencia en la región), hecho que abre las puertas a un nuevo instrumento securitario (la Fuerza de Reacción Rápida), genera temores sobre una eventual involución de Centroamérica en materia de seguridad y plantea algunas dudas sobre las asunciones habituales de la seguridad humana. 

Referències

“Acuerdos de paz de Esquipulas II. Procedimiento para establecer la paz firme y duradera en Centroamérica” ttp://www.sieca.org.gt/publico/Reuniones_Presidentes/ii/acuerdo.htm

BODEMER, Klaus y ROJAS ARAVENA, Francisco (eds.) La Seguridad en las Américas nuevos y viejos desafíos. Madrid: Iberoamericana/Frankfurt am Main: Vervuert, 2005.

CENTRO DE ESTUDIOS DE GUATEMALA. “Fuerzas de Seguridad en Centroamérica: balance y perspectivas”, 2005. [en línea]. [Consulta: 25 de marzo de 2006] http://c.net.gt/ceg/index.html

CENTRO DE ESTUDIOS DE GUATEMALA. “La violencia en Guatemala y la responsabilidad del Estado”, 2006. [en línea]. [Consulta: 23 de marzo de 2006] http://c.net.gt/ceg/index.html

Declaración sobre el Modelo de Seguridad Democrática, [en línea] en http://www.oas.org/documents/spa/DeclaracionCentroAmerica_102803.asp

HERDOCIA SACASA, Mauricio. “Integración y modelo de seguridad democrática en Centroamérica: Su influencia dentro de la OEA”, [en línea]. Managua: Universidad Centroamericana. (2004) [Consulta: 25 de marzo de 2006]

http://www.ndu.edu/chds/Journal/PDF/2004/Herdocia_article-edited.pdf#search=%22seguridad%20humana%20centroamerica%22

HUNTINGTON, Samuel P. La Tercera ola. La democratización a finales del siglo XX. Barcelona: Paidós, 1994.

JÁCONE, Francine. “Proyecto “El Tratado Marco de Seguridad Democrática en Centroamérica: revisión y reforma desde la sociedad civil”. Conclusiones y recomendaciones”, 2004. [en línea]. CRIES. [Consulta: 24 de marzo de 2006]

http://www.idrc.ca/uploads/userS/10867912571Conclusiones_y_recomendaciones.doc -

ROJAS ARAVENA, Francisco; ARÉVALO DE LEÓN, Bernardo; SOJO, Carlos. Sociedad, Estado y Fuerzas Armadas: La nueva agenda de seguridad en Centroamérica. Guatemala: FLACSO, 1998.

ROJAS ARAVENA, Francisco y MOUFIDA, Gaucha. seguridad humana, prevención de conflictos y paz. Santiago: FLACSO (Chile)-UNESCO, 2002.

ROJAS ARAVENA, Francisco y FUENTES, Claudia F. “La seguridad humana: referencias conceptuales y aplicabilidad a Centroamérica” [en línea]. FLACSO. [Consulta: 23 de marzo de 2006]

http://www.flacso.cl/flacso/biblos.php?code=412#search=%22seguridad%20humana%20centroamerica%22

Tratado Marco de Seguridad Democrática en Centroamérica, en http://www.sieca.org.gt/publico/Reuniones_Presidentes/xvii/tratado1.htm

ZAMORA CORDERO, Mario. “El Tratado Marco de Seguridad Democrática en Centroamérica: apuntes y perspectivas en su décimo aniversario” [en línea]. Grupo de Estudios Estratégicos. [Consulta: 25 de marzo de 2006] http://www.gees.org/articulo/1417/4

Publicades

2025-10-22

Com citar

Urgell, J. (2025). La seguridad (humana) en Centroamérica: ¿retorno al pasado?. Revista CIDOB d’Afers Internacionals, (76), 143–158. Retrieved from https://recyt.fecyt.es/index.php/cidob/article/view/118529

Articles similars

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >> 

També podeu iniciar una cerca avançada per similitud per a aquest article.