De stilo presso: Plinio el Viejo en las controversias ciceronianas

Autores/as

  • Sandra I. Ramos Maldonado Universidad de Cádiz

DOI:

https://doi.org/10.23808/rel.v14i0.87711

Palabras clave:

Plinio el Viejo. Cicerón. Literatura latina. Humanismo. Controversias ciceronianas.

Resumen

Se analiza el lugar que suele asignarse a Plinio el Viejo en la literatura latina en cuanto al género cultivado, para examinar a continuación el concepto de stilus pressus que en diversos momentos de las llamadas controversias ciceronianas los humanistas asignaron al sermo Plinianus como la antítesis perfecta del stilus latus de Cicerón.

Citas

ADAMIETZ, J. (1966): M. F. Quintiliani Institutionis Oratoriae liber III, Munich, Fink.

ALBRECHT, M. VON (2013): Grandes maestros de la prosa latina: de Catón a Apuleyo, (Trad. del alemán por A. Mauriz), Universidad de Murcia (ed. or. Heidelberg, L. Stiehm, 1971).

ASENSIO, E. - ALCINA ROVIRA, J. F. (1980): Parænesis ad litteras. Juan de Maldonado y el Humanismo español en tiempos de Carlos V, Madrid, Fundación Universitaria Española.

BAILEY, C. (1947): Titi Lucreti Cari de rerum natura Libri VI, edited with prolegomena, critical apparatus, translation and commentary, 3 vols., Oxford.

BOECLERIVS, I. H. (1690): Dissertatio de comparanda Latinae linguae facultate, Jenae. Impensis Iohannis Bielkii, Bibliop. Jen.

BORRICHIVS, O. (1705): Conspectus praestantiorum scriptorum linguae latinae, Hauniae. Ex Typographeo Regiae Maj. et Universit.

BRACCESI, L. (1982): «Plinio storico», AA.VV., Plinio il Vecchio sotto il profilo storico e letterario (Atti del Convegno di Como 5/6/7 Ottobre 1979), Como, 53-82.

BROTIER, G. (1826): C. Plinii Secundi Naturalis Historiae Libri XXXVII, Vol 5, Londini, curante et imprimente A. J. Valpy, A. M.

CALCAGNINI, C. (1544): Opera aliquot. Ad illustrissimum et excellentissimum principem D. Herculem secundum dcem Ferrariae quartum… Basileae.

CAMPBELL, D. J. (1979): Oxford Classical Dictionary, Oxford, Oxford University Press.

CHELUCCI, P. (1764): Orationes: De M. Tullio Cicerone imitando, Venetiis, apud Simonem Occhi.

COMENIVS, I.-A. (1657): Schola ludus seu Encyclopaedia uiua, h. e. Ianuae linguarum praxis Comica. Amstelodami, cura et impensis Abrahami a Burg., Bibliopolae in Catechismo Reformato.

COUSIN, J. (1930): Études sur Quintilien, I. Contribution à la recherche des sources de l’Institution Oratoire, Paris, Boivin.

COUSIN, J. (1976): Quintilien. Institution oratoire, Paris, Les Belles Lettres.

DELLANEVA, J. (ed.) (2007): Ciceronian Controversies (English transl. by Brian Duvick), The I Tatti Renaissance Library 26, Cambridge-London, Harvard University Press.

ERASMVS ROTERODAMVS, D. (1706): Opera omnia. Lugduni Batauorum (=LB), P. Vander Aa.

GAILLARD, F. (1904): De breuiloquentia Pliniana quaestiones selectae. Dissertatio, Marburgi Cattorum.

GARCÍA GALIANO, A. (1992): La imitación poética en el Renacimiento, Publicaciones de la Universidad de Deusto, Edition Reichenberger, Kassel.

GESNERVS, I. M. (1774): Primae Lineae Isagoges in Eruditionem uniuersalem nominatim Philologiam, Historiam et Philosophiam in usum praelectionvm ductae. Accedunt nunc praelectiones ipsae per Io. Nicolaum Niclas. T. I., Lipsiae.

GIL FERNÁNDEZ, L. (2007): Censura en el mundo antiguo, Madrid, Alianza Editorial (ed. or. Madrid, Revista de Occidente, 1961).

GOODYEAR, F. R. D. (1989): Historia de la literatura clásica. Literatura Latina (versión española de E. Bombí), E.J. Kenney- W.V. Clausen (eds.), Madrid, Gredos (ed. or. Cambridge University 1982).

JAL, P. (1987): «Pline et l'historiographie latine», Helmantica 38, 171-186.

JAN, L. - MAYHOFF, C. (1967-1988): C. Plinii Secundi Naturalis Historiae Libri XXXVII. 6 Vols. Editio stereotypa editionis prioris 1892-1909, Stuttgart-Leipzig, Teubner.

LANSIVS, T. (1626): Consultatio de principatu inter prouincias Europae. Editio tertia prioribus auctior opera Thomae Lansii, Tvbingae.

LAUSDEL, C. (1987): «La Naturalis Historia di Plinio. Problemi esegetici e linguistici», Helmantica 38, 255-271.

MAESTRE MAESTRE, J. Mª (2013): «Nota de crítica textual a la Linguae Latinae exercitatio de Juan Luis Vives: ¿codex excerptorius o codex exceptorius?», Humanistica Lovaniensia - Journal of Neo-Latin Studies LXII, 297-341.

MAÑAS NÚÑEZ, M. (2009): Erasmo de Rotterdam. El Ciceroniano (o sobre el mejor estilo), Madrid, Ediciones Akal S.A.

MARCHESI, C. (1944): Storia della letteratura latina, 2 vols. Milano, Casa Editrice G. Principato.

MONFASANI, J. (1999): «The Ciceronian Controversy», G. P. Nortin (ed.), The Renaissance. Vol. 3 of The Cambridge History of Literary Criticism. Cambridge, Cambridge UP, 395-401.

MOURE CASAS, A. Mª (2003): «Retórica y vulgarismos en la lengua de Plinio el Viejo», en C. Alonso del Real, A. Sánchez-Ortiz, Mª P. García, J. B. Torres (Coords.) Vrbs aeterna. Homenaje a la profesora Carmen Castillo, Pamplona, Universidad de Navarra, 611-626.

MOURE CASAS, A. Mª (2008): «Plinio en España: panorama general», RELat 8, 203-237.

MÜLLER, J. (1883): Der Stil des älteren Plinius, Innsbruck, Wagner.

NAAS, V. (2002): Le projet encyclopédique de Pline l’Ancien, Collection de l’École Française de Rome, 303, Roma.

NAAS, V. (2009): «Mundus alius in uno loco (Pline l´Ancien, NH XXXVI, 101): la postérité du modèle plinien dans la collection encyclopédique d´Ulisse Aldrovandi», Euphrosyne 37, 227-244.

NORDEN, E. (61961):Die romïsche Literatur Mit Anhang: Die lateinische Literatur im Übergang vom Altertum zum Mittelalter, B.G. Teubner, Lipsia (ed. or. Teubner, Lipsia 1910).

NORDEN, E. (81981): Die Antike Kunstprosa, Stuttgart, Teubner (ed. or. Leipzig/Berlin, 1909).

NÚÑEZ GONZÁLEZ, J. M. (1991): «Ciceronianismo y latín renacentista», Minerva 5, 229-258.

ÖNNERFORS, A. (1956): Pliniana. In Plinii maioris naturalem historiam studia grammatica, Uppsala, Lundequist.

PINKSTER, H. (2005): «The language of Pliny the Elder», T. Reinhardt, M. Lapidge & J.N. Adams (eds), Aspects of the Language of Latin Prose, Oxford, University Press, 239-256.

POZZI, G. (1973-1979): Ermolao Barbaro. Castigationes Plinianae et in Pomponium Melam, 4 vols., Padua, in aedibus Antenoreis.

RAMOS MALDONADO, S. I. (1999): «La recepción de Plutarco en la obra de Bernardino Gómez Miedes: Erasmo como fuente intermedia de Quaest. conu. 5, 10 (Mor. 684e-685f)», J. G. Montes, M. Sánchez, R. Gallé (eds.), Plutarco, Dioniso y el vino, Madrid, Ediciones Clásicas, 399-410.

RAMOS MALDONADO, S. I. (2000-02): «La naturaleza según Plinio el Viejo y Séneca», Excerpta Philologica sacra José Luis Pereira 10-12, 391-404.

RAMOS MALDONADO, S. I. (2001): «¿Escribió Plinio el Viejo una enciclopedia?: A propósito de una lectura de Lucio Flaminio Sículo», A. Alvar Ezquerra- F. García Jurado (eds.), Actas del XI Congreso Español de Estudios Clásicos (21-25 de septiembre de 1999). Vol. II: Lingüística Latina. Literatura Latina. Filología Clásica, Madrid, SEEC, 605-613.

RAMOS MALDONADO, S. I. (2003): Bernardino Gómez Miedes. Comentarios sobre la sal. Edición crítica, traducción, estudio introductorio, notas e índices de…, 3 vols., Alcañiz-Madrid, Instituto de Estudios Humanísticos-Ed. Laberinto-C. S. I. C.

RAMOS MALDONADO, S. I. (2013a): «Erasmo y Plinio: a propósito de la carta-prólogo a la edición frobeniana de la Naturalis Historia (Basileae 1525)», Humanistica Lovaniensia - Journal of Neo-Latin Studies LXII, 343-375.

RAMOS MALDONADO, S. I. (2013b): «La Naturalis Historia de Plinio el Viejo: lectura en clave humanística de un clásico», Ágora: estudos clássicos em debate 15, 51-94.

RAMOS MALDONADO, S. I. (en prensa a): «Nemo dulcius, nemo aptius: Cicerón extractado por Plinio», C. Macías, J. Mª Maestre y J. Fco. Martos (eds.), Europa Renascens I, Zaragoza, Libros Pórtico.

RAMOS MALDONADO, S. I. (en prensa b): «De usu Pliniano: Erasmo y Longueil ante Plinio el Viejo», en J. Mª Maestre et alii (eds.), Humanismo y pervivencia del mundo clásico V. Homenaje al profesor Juan Gil, Madrid-Alcañiz, Instituto de Estudios Humanísticos, C.S.I.C.

SCALIGERVS, I. I. (1627): Epistolae omnes quae reperiri potuerunt: Caeteris praefixa est ea quae est De Gente Scaligera..., Lugduni Batavorum, ex officina Bonaventuræ & Abrahami Elzevir.

SCOTT, I. (1991): Controversies over the Imitation of Cicero in the Renaissance. London, Erlbaum-Hermagoras Press.

SERBAT, G. (1986): «Pline l'Ancien. État présent des études sur sa vie, son oeuvre et son influence», ANRW II. 32.4, 2069 2200.

SERBAT, G. (2011): Plinio el Viejo (Traducción de J. L. Moralejo), Madrid, Gredos.

SOLANA PUJALTE, J. (2002): «El Ciceronianismo de Juan Ginés de Sepúlveda a la luz de un texto inédito del autor», Mélanges Jean Soubiran, Pallas 59, 357-370.

VALDERAS, J. Mª (1990): «Errores botánicos de Plinio señalados por Leoniceno», Collectanea Botanica 18, 117-138.

VIVES, J. L. (1782): Opera omnia distributa et ordinata in argumentorum clases praecipuas a Gregorio Maiansio… Valentiae Edetanorum, in oficina Benedicti Monfort.

WALLACE–HADRILL, A. (1990): «Pliny the Elder and Man's Unnatural History», G&R 37.1, 80-96.

WALCH, I. G. (1729): Historia critica linguae Latinae, Lipsiae, sumptu Friderici Gleditschii B.F.

Descargas

Publicado

2014-12-13

Cómo citar

Ramos Maldonado, S. I. (2014) «De stilo presso: Plinio el Viejo en las controversias ciceronianas», Revista de Estudios Latinos, 14, pp. 119–139. doi: 10.23808/rel.v14i0.87711.

Número

Sección

Artículos

Artículos más leídos del mismo autor/a

Nota: Este módulo requiere de la activación de, al menos, un módulo de estadísticas/informes. Si los módulos de estadísticas proporcionan más de una métrica, selecciona una métrica principal en la página de configuración del sitio y/o en las páginas de propiedades de la revista.