Correlación entre acción, representación y cognición en las sesiones de psicomotricidad de educación in-fantil: Análisis cuantitativo (Correlation between action, representation, and cognition in early infant psychomotor education sessions: Quantitative analysis)

Autores/as

  • María del Carmen González André Universidad Autónoma de Barcelona
  • Lurdes Martínez Mínguez

DOI:

https://doi.org/10.47197/retos.v51.99346

Palabras clave:

psicomotricidad, representación, cognición, acción

Resumen

El recorrido de la psicomotricidad como metodología de intervención educativa en las últimas décadas nos ha llevado, a partir de evidencias desde la investigación y desde la propia práctica, a la revisión del dispositivo psicomotriz. En esta línea el objetivo del estudio fue determinar la correlación entre la representación dentro de las sesiones de psicomotricidad y el desarrollo cognitivo de los niños y niñas de tres años y que tiene como punto de partida el rol de psicomotricista de las autoras desde el que surgen inquietudes, cuestionamientos y búsqueda de nuevas maneras de ser y hacer en la educación infantil en un intento de profundizar, desde la investigación, en el marco de la intervención psicomotriz y el desarrollo infantil. En este estudio participó una muestra de 39 alumnos atendiendo a los criterios de inclusión y exclusión determinados por las características del instrumento Merrill-Palmer R. Los resultados muestran una mejora significativa en las escalas de Velocidad de Procesamiento, Motricidad, Memoria y Coordinación Visomotora en el grupo que realizó representaciones, al final de cada sesión de psicomotricidad, en comparación con el grupo que no realizó representaciones en ninguna sesión. Como conclusión, dada la mejora de rendimiento mostrada por todos los grupos, si se comparan los resultados en pre test y post test de la Bateria Cognitiva Merill-Palmer, parece detectarse un efecto positivo en la realización de las representaciones al final de las sesiones de la Práctica Psicomotriz Aucouturier (PPA) sobre el rendimiento cognitivo de los niños y niñas de tres años.

Palabras claves: psicomotricidad, representación, cognición, acción

Abstract. The path of psychomotor skills as a methodology of educational intervention in recent decades has led us to review the psychomotor device based on evidence from research and the practice itself. The aim of the study was to determine the correlation between the representation within the psychomotor sessions and the cognitive development of three-year-old children. The study's starting point is the role of the psychomotor therapist of the authors, from which concerns, questions, and the search for new ways of being and doing in early infant education arise in an attempt to deepen, from research, in the framework of psychomotor intervention and child development. A sample of 39 students participated in this study according to the inclusion and exclusion criteria determined by the characteristics of the Merrill-Palmer R instrument. The results show a significant improvement in the scales of Processing Speed, Motor Skills, Memory, and Visuomotor Coordination in the group that performed representations at the end of each psychomotor skills session, compared to the group that did not perform representations in any session.

In conclusion, given the improvement in performance shown by all groups, if we compare the pre-test and post-test results of the Merill-Palmer Cognitive Battery, a positive fact seems to be detected in the performance of the representations at the end of the sessions of the Aucouturier Psychomotor Practice (APP) on the cognitive performance of three-year-old boys and girls.

Key words: psychomotor, representation, cognition, action.

 

Citas

Arnaiz, P. y Bolarín M. (2016). Introducción a la psicomotricidad. Síntesis.

Arnaiz, P., Rabadán, M. y Vives, I. (2001). La psicomotricidad en la escuela. Una práctica preventiva y educativa. Aljibe

Aucouturier, B. (1977). La educación psicomotriz como terapia. Bruno. Editorial Médica y Técnica.

Aucouturier, B. (2004). Los fantasmas de acción y la práctica psicomotriz. Graó.

Berk, L. (2009). Desarrollo del niño y del adolescente. (4t ed.). Pearson. PrenticeHall.

Berruezo, P. (2000). Hacia un marco conceptual de la psicomotricidad a partir del desarrollo de su práctica en Europa y en España. Revista Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 37, 21-33. https://dialnet.unirioja.es/ejemplar/11390

Bruner, J. (1989). Acción, pensamiento y lenguaje. Alianza Psicológica.

Casso, T. , Climent, M. , Esteban, L. , Homar, K. , Iahoz, I., López, C. , Llecha, M. , Manchado, S. , Sánchez, N. , Sille-ras, C. i Zamudio, L. (5-7 de novembre de 1999). Análisis de la representación en el segundo momento de las sesiones de psicmotricidad [Comunicació]. I Congreso Estatal de Psicomotricidad. Barcelona. (p. 107-109). Itàlica Edicions.

Castelli, D., Hillman, C., Buck, S. i Erwin, H. (2007). Physical Fitness and Academic Achievement in Third-and Fifth-Grade Students. Journal of Sport & Exercise Psychology, 29, 239-252. https://www.researchgate.net/publication/6269226_Physical_fitness_and_academic_achievement_in_3rd_and_5th_grade_students

Conde, C. i Viscarro, I. (2006). Instrumentos para favorecer la representación en la sala de psicomotridad. Revista Iberoa-mericana de Psicomotricidad y Técnicas Corporales, 23, 83-106.

Creswell, J. (1998). Qualitative Inquiry and Research Desing. Choosing among five traditions. Sage.

Delval, J. (1995). El desarrollo humano. Siglo XXI.

Gesell, A. (1967). El niño de 1 a 5 años. Paidós.

Franc, N. (1993). La psicomotricitat relacional, una eina educativa. [Conferència]. Congrés d’expressió, comunicació i pràctica psicomotriu, 325-331. Barcelona.

Franc, N. (2001). La intervención psicomotriz en educación. Revista Iberoamericana de psicomotricidad y técnicas corpora-les, 1, 5-18. http://iberopsicomotricidadum.com/index.php

Franganillo, J. i Catalán, M. (2005). Bitàcoles i sindicació de continguts: dues eines per difondre informació. BID. Textos universitaris de biblioteconomía i documentació, 15. http://bid.ub.edu/15frang1.htm

Generalitat de Catalunya. Departament d’Ensenyament. (2012). L’infant de 3 a 6 anys. Guia de desenvolupament per a les famílies i el personal docent.

http://xtec.gencat.cat/web/.content/alfresco/d/d/workspace/SpacesStore/0018/06eab656-5f4d-4e35-8d2a-04fca258d91c/guia_de_desenvolupament_3-6_anys.pdf

Hernández, R., Fernández, C. i Baptista, P. (2003). Metodología de la investigación. (3a). McGrawHill.

Lapierre, A. (1977). Educación psicomotriz en la escuela maternal. Científico-Médica.

Le Boulch, J. (1984). La educación por el movimiento en la edad escolar. Paidós.

Llorca, M. i Sánchez, J. (2003). Psicomotricidad y necesidades educativas. Aljibe.

Martínez-Minguez, L. Rota, J. i Antón, M. (2017). Psicomotricidad y currículum. Octaedro.

Martins de Souza, J. i Ramallo, M. (2015). Desarrollo Infantil: análisis de un nuevo concepto. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 23(6), 1097-1104.

Mas, M., Alba A., Almuedo, M., Lluesma A., Rodríguez A., i Xandri M. (2015), Different Perceptive Qualities for the Psychomotricity. American Journal of Education Research, 3(12), 1615-1617. http://www.xtec.cat/ebcanserra/publicacions/publicacio4.pdf

Mas, T. i Castellà, J. (2016), Can Psychomotricity improve cognitive abilities in infants? Aloma: revista de psicologia, cièn-cies e l’educació i de l’esport Blanquerna, 34(1), 65-70. https://www.raco.cat/index.php/Aloma/article/view/308970

Mas, M., Jiménez, L., i Riera, C. (2018), Systematization of the Psychomotor Activity and Cognitive Development. Psico-logía Educativa. Revista de los Psicológos de la Educación, 24(1), 38-41. https://journals.copmadrid.org/psed/art/psed2018a5

Mayor, J. (1989). Adquisición y desarrollo del lenguaje. En Psicología evolutiva y educación infantil. Santillana.

Moratal, C., Boltá, R., Lupiáñez, J. Huertas, F. i Zahonero, J., (2-5 de abril de 2008). Las habilidades sociales en relación con el perfil atencional en fútbol base [Social abilities related to attentional profile in football players]. IV Congreso Inter-nacional y XXV Nacional de Educación Física. Universidad de Córdoba.

Muniáin, J. (1977). Noción/definición de psicomotricidad. Psicomotricidad. Revista de Estudios y Experiencias, 55, 53-86.

Newman, I., i Benz, C. (1998). Qualitative-Quantitative. Research methodology. Exploring the interactive contínuum. Southern Illinois University.

Piaget, J. (1969). Psicologia y pedagogía. Critica.

Picq, L. i Vayer, P. (1969). Educación psicomotriz y retraso mental. Científico-Médica.

Polo, M. i Fernández, C. (2010). Procesos cognitivos básicos y desarrollo de la inteligencia. En A. Muñoz (Coord.), Psico-logia del desarrollo en la etapa de educación infantil. (pp. 79-100). Pirámide.

Pollitt, E. i Caycho, T. (2010). Desarrollo motor como indicador del desarrollo infantil durante los primeros años de vida. Revista de Psicología, 28 (2), 382-409. https://doi.org/10.18800/psico.201002.007

Ramos, R., Cruz, F., Péres, M., Salvatierra, M. Robles, C. Koletzko, B., Decsi T. i Campoy, C. (2008). Predicción del desarrollo mental a los 20 meses de edad por medio de la evaluación del desarrollo psicomotor a los seis meses de vida en niños sanos. Salud Mental, 31, 53-61. https://www.medigraphic.com/cgi-bin/new/resumen.cgi?IDARTICULO=16290

Roid, G., i Sampers, J., (2011). Merrill-Palmer-R. Escalas de desarrollo. TEA.

Rubisnstein, J. Meyer, D. i Evans, J. (2001), Executive control of cognitive processes in task switching. Journal of Experie-mental Psychology: Human Perception and Performance, 27(4), 763-797. https://www.apa.org/pubs/journals/releases/xhp274763.pdf

Sánchez, J. i Llorca, M. (2008). Recursos y Estrategias en Psicomotricidad. Aljibe.

Secadas, F. Pastor, E. (1981). Psicologia Evolutiva. 3 años. CEAC.

Serrabona, J. (2002). Un programa de actuación psicomotriz en las escuelas públicas de Terrassa. Psicomotricidad. Revista de Estudios y Experiencias, 70-72, 85-96. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=270392

Serrabona, J. (2006). La intervención psicomotriz en la escuela. Un programa de actuación psicomotriz. La Psicomotricidad de Integración (PMI) en el marco educativo. Revista Iberoamericana de Psicomotricidad y Técnicas Corporales, 22, 139-152. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=3734960

Shafer, D. (2000). Psicologia del desarrollo. Infancia y adolescencia. Thomson.

Universitat Autónoma de Barcelona. (2014). Dimensions ètiques de la recerca realitzada en el marc de treballs de fi de Grau i Màster. (CEEAH) Universitat Autónoma de Barcelona. https://www.uab.cat/web/comissio-d-etica-en-l-experimentacio-animal-i-humana-1345713724512.html

Wallon, H. (1974). La evolución psicológica del niño. Grijalbo.

Zabala, I. i García, M. (2009). La educación del Siglo XX de acuerdo a la perspectiva del paradigma ecológico: una alterna-tiva para la sostenibilidad. Revista de Investigación, 68, 233- 249. https://www.redalyc.org/pdf/3761/376140383010.pdf

Wallon, H. (1974). La evolución psicológica del niño. Psique.

Descargas

Publicado

2024-01-01

Cómo citar

González André, M. del C., & Martínez Mínguez, L. . (2024). Correlación entre acción, representación y cognición en las sesiones de psicomotricidad de educación in-fantil: Análisis cuantitativo (Correlation between action, representation, and cognition in early infant psychomotor education sessions: Quantitative analysis). Retos, 51, 294–301. https://doi.org/10.47197/retos.v51.99346

Número

Sección

Artículos de carácter científico: trabajos de investigaciones básicas y/o aplicadas